Trận mưa sao băng đẹp nhất trong nhiều năm

Ngày 17-18/11, mưa sao băng Sư tử (Leonids) đẹp nhất
trong năm và rực rỡ nhất trong những năm gần đây sẽ xuất hiện với tần
xuất được tiên đoán lên đến 500 vệt một giờ.
> Quầng mặt trời lạ ở Vũng Tàu

Không giống với các trận mưa sao băng diễn ra hằng
năm, mưa sao băng Sư tử năm nay được tiên đoán là "thất thường" với số
sao băng xuất hiện nhiều bất ngờ và được xem là "phá vỡ im lặng" của
trận mưa sao băng Sư tử nhiều năm qua. Không chỉ là những trận sao băng
thông thường, Leonids này được xem là nổi tiếng nhất trong tất cả các
trận mưa sao băng thường thấy.

Cứ sau khoảng chu kỳ 33 năm lại xảy ra "bão sao băng"
Sư tử với số sao băng lên đến hơn 1.000 sao băng một giờ. Những năm
bình thường, số sao băng trong trận mưa này chỉ khoảng vài chục. Chu kỳ
gần đây nhất xảy ra "bão sao băng" Sư tử xảy ra trong khoảng thời gian
1999 - 2001.

Mưa sao băng Sư tử năm 2002. Ảnh: Skylook.

Đối với người dân khu vực châu Á, trong đó có Việt
Nam, khoảng từ 3h sáng 17 và 18/11, nhìn về phía chòm sao Sư tử (tâm
điểm của trận mưa sao băng) sẽ thấy sao băng xuất hiện nhiều dần cho
đến khi đạt cực đại. Thực ra, số lượng sao băng trong trận mưa sao băng
này xuất hiện rải rác từ ngày 13-21/11 nhưng chỉ đạt cực đại vào ngày
17-18/11.

Một thuận lợi khác để chiêm ngưỡng trận mưa sao băng
nổi tiếng này là bầu trời đêm không bị cản trở bởi ánh trăng vì lúc đó
là đầu tháng (âm lịch) - trăng non. Để chiêm ngưỡng hiện tượng thiên
nhiên kỳ thú này trọn vẹn, nên chọn địa điểm quan sát là những nơi
quang đãng, không bị che khuất hoặc giới hạn tầm nhìn, không bị ô nhiễm
bởi ánh sáng đèn thành phố hoặc các khu công nghiệp.

Khác với quan
sát các hiện tượng thiên văn khác như nhật thực, nguyệt thực cần phải
có kính thiên văn, kính bảo vệ mắt để tránh tia tử ngoại, mưa sao băng
không làm phương hại đến mắt cũng như sức khỏe con người nên quan sát
bằng mắt thường là tốt nhất. Ngoài ra, có thể sử dụng máy ảnh, phơi
sáng trong nhiều giờ suốt thời gian diễn ra cực đại để ghi lại những
hình ảnh đẹp mắt về sao băng.

Theo tiên đoán, sẽ có 500 sao băng một giờ nhưng thực
tế số lượng này có thể ít hơn. Mưa sao băng không mang một yếu tố tâm
linh nào và hoàn toàn không ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Nguồn gốc của mưa sao băng Sư tử xuất hiện khi Trái đất đi xuyên qua đám bụi của đuôi sao chổi 55P/Tempel-Tuttle. Các thành phần vật chất, thường là các vẫn thạch nhỏ, trong đám bụi này lao vào bầu khí quyển với vận tốc rất lớn (30-50 km/s), tạo ra các sóng xung kích, nén các phần tử không khí phía trước làm cho nhiệt độ cao đến hàng nghìn độ và bị bốc cháy tạo ra những vệt sáng ở độ cao 60-100 km (tính từ mặt đất lên). Người ta gọi những vệt sáng nhỏ ấy là sao băng.

Nguyễn Đức Phường (Hội Thiên văn - Vũ trụ Việt Nam)